نیاز به ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در این راستا با تصویب بند (ج) ماده (95)قانون برنامه سوم و بند (الف) قانون برنامه چهارم ، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورس های کالایی در ایران گردید. در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال82 به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال 83 شروع به فعالیت نمود.با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 24/09/84 و بر طبق ماده 57 این قانون و تبصره آن که مقرر داشته " اموال و دارایی های سازمان کارگزاران بورس های موجود اعم از منقول و غیر منقول، وجوه نقد، سپرده های بانکی و اوراق بهادار، حقوق و تعهدات و سایر دارایی ها پس از کسر بدهی ها و همچنین وجوه ذخیره گسترش " بورس" در کمیته ای مرکب از رئیس " سازمان" نماینده منتخب کارگزاران " بورس" مربوط و نماینده " شورا" احصاء و حسب ضرورت و نیاز بین شرکت سهامی " بورس" مربوط و " سازمان" به ترتیب به عنوان سرمایه و منابع مالی در اختیار تسهیم می شود. تصمیمات این کمیته پس از تصویب وزیر امور اقتصاد و دارایی لازم الاجرا می باشد. تبصره -سوابق کارکنان " سازمان کارگزاران" هر " بورس" به موجب مقررات قانون کار بازخرید می گردد"، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی منحل گردید و طی مراحل قانونی جهت تصفیه این سازمان ها آغاز شد. شرکت بورس کالای ایران به موجب ماده 58 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که مقرر داشته " دولت اقدامات لازم را برای فعال کردن بورس های کالایی و تطبیق آن با این قانون و ارائه راهکارهای قانونی مورد نیاز را به عمل خواهد آورد" به عنوان یک شرکت جدید و کاملا مستقل از سازمان های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی ، پس از پذیره نویسی در 4 گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب ، هم اکنون بورس کالای ایران با تجربه ای بیش از 10 سال ، به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه ، سلف ، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است.
1- مجامع عمومی
2- هیات مدیره
3- مدیر عامل
4- بازرس/حسابرس
شرکت توسط هیات مدیره ای غیر موظف مرکب از هفت شخص که توسط مجمع عمومی عادی با توجه به اساسنامه، قانون تجارت و مقررات برای مدت دو سال انتخاب می شوند، اداره می شود.
تمامی داد و ستد ها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام می گیرد و به طور کلی 5 نوع قرارداد برای داد و ستد هر کالا وجود دارد
قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.
قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.
قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.
قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دورة تحویل به خریدار تسلیم نماید. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد 2 و 3 دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.
معاملات در بورس کالا، متشکل و سازمان یافته، قانونمند، قابل نظارت، شفاف، عادلانه، رقابتی و کم هزینه است.
در بورس کالا، امکان پوشش، توزیع و انتقال ریسک وجود دارد.
در بورس کالا، کیفیت و کمیت کالا و مبلغ معامله و مدت معامله تضمین شده است.
کشف قیمت در بورس کالا از طریق حراج حضوری و بصورت شفاف صورت گرفته و با حذف رانت باعث فسادزدایی از بازار معاملات می گردد.
پذیرش کالا جهت فروش در بورس کالا منوط به داشتن استاندارد های اجباری برای آن کالا می باشد و از این راه کیفیت کالا در بورس تضمین می گردد.
در بورس کالا، مبداء کالا مشخص و تضمین شده است.
در مقایسه با تشریفات مناقصات و مزایدات سرعت انجام معاملات در بورس کالا بسیار بالاتر بوده و جریان معاملات از امنیت کامل برخوردار است.
در صورت بروز اختلاف میان طرفین معامله، بورس کالا دارای مراجع اختصاصی بررسی و رسیدگی به دعاوی بوده و سرعت رسیدگی به دعاوی مطرح شده در مقایسه با دادگاه های عادی بالاتراست.
با استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای سلف و سلف استاندارد و ساز و کار اوراق بهادار مبتنی بر کالا، امکان تامین مالی بنگاه‌ها از این طریق وجود دارد.
حذف بخشی از هزینه‌های مرتبط با فروش و بازاریابی باتوجه به وجود بازار مستقیم و بدون واسطه در بورس کالا
وجود شفافیت در معاملات بورس کالا و حذف هرگونه عاملی که در حوزه فروش، منجر به ایجاد رانت خواهد شد.
طبق ماده (6 (قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل ده درصد(10%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس های کالایی پذیرفته شده و به فروش می رسد و ده درصد(10%) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی پذیرفته می شود و پنج درصد(5 % ) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود ، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت های پذیرفته شده در این بورس ها و یا بازارها حذف نشده اند با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار بخشوده می شود. شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل بیست درصد (20%) سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیت های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می شوند. بر اساس تبصره 1 ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، تمامی درآمدهای صندوق سرمایه گذاری در چهارچوب این قانون و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری در اوراق بهادار ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387/3/2 معاف می باشد و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد. ( بنابر اعلام معاونت حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار از آنجا که شورایعالی بورس و اوراق بهادار ، قراردادهای آتی را به عنوان ابزار مالی جدید مورد تصویب قرار داده و ابزارهای مالی نیز اوراق بهادار موضوع بند 24 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار هستند، به تصریح تبصره یک ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، معاملات قراردادهای آتی نیز از پرداخت مالیات معاف می باشد). بر اساس تبصره 2 ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، سود و کارمزد پرداختی یا تخصیصی اوراق بهادار موضوع تبصره 1 این ماده به استثنا سود سهام و سهم الشرکه شرکتها و سود گواهی های سرمایه گذاری صندوقها ، مشروط به ثبت اوراق بهادار یاد شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار جزء هزینه های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات ناشر این اوراق بهادار محسوب می شود. بر اساس ماده (17) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، خرید و فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس های کالایی که با رعایت مقررات حاکم بر آن بورس ها مورد داد و ستد قرار می گیرند توسط وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی و عمومی و دستگاه های اجرایی نیاز به برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات مربوط به آنها ندارد. بر اساس ماده (18) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، دولت مکلف است کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت گذاری خارج نماید.
1- فرم تکمیل شده درخواست کد حقیقی و فرم احراز هویت مشخصات مشتری (2 صفحه اصل باشد)
2- کپی کارت ملی وشناسنامه (کاملاً خوانا و برابر اصل)
3- جواز کسب مرتبط و یا پشت و رو پروانه بهره برداری
4- مدارک لازم دال بر تائید آدرس محل سکونت یا محل کار (قبض برق یا آب بصورتی که کد پستی در آن مندرج باشد)
5- درصورت داشتن وکیل وکالت نامه محضری و فرم احراز هویت ( 3 برگه اصل باشد)
6- افتتاح یکی از حساب های بانکی زیر و وکالتی نمودن حساب توسط فرم های مربوطه:
الف) کشاورزی (سپرده کوتاه مدت یا قرض الحسنه)
ب) ملت (سپرده کوتاه مدت یا قرض الحسنه)
ج) تجارت (جاری)
1- فرم تکمیل شده درخواست کد حقوقی و فرم احراز هویت مشخصات مشتری (3 صفحه اصل باشد)
2- روزنامه آگهی تاسیس و کلیه تغییرات شرکت (هیئت مدیره، تغییر نام، شماره ثبت و... )
3- رونوشت تمام صفحات اساسنامه و جواز تاسیس
4- رونوشت شناسنامه و کارت ملی و شناسنامه کلیه اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل (کاملاً خوانا و برابر اصل)
5 -رونوشت آخرین اظهار نامه مالیاتی و صورت های مالی حسابرسی شده (در صورتی که مجموع دارایی ها کمتر از 36 میلیارد ریال و یا جمع کل ناخالص درآمد کمتر از 20 میلیارد ریال باشد اظهار نامه مالیاتی به تنهایی کفایت میکند.)
6- استعلام شناسه ملی و کد اقتصادی
7- رونوشت پشت و رو پروانه بهره برداری
8- درصورت داشتن وکیل وکالت نامه محضری و فرم احراز هویت ( 3 برگه اصل باشد)
9- افتتاح یکی از حساب های بانکی زیر و وکالتی نمودن حساب توسط فرم های مربوطه:
الف) کشاورزی (سپرده کوتاه مدت یا قرض الحسنه)
ب) ملت (سپرده کوتاه مدت یا قرض الحسنه)
ج) تجارت (جاری)
برای هر بار خرید می بایست فرم سفارش خرید كالا به وسیله خریدار تكمیل گردد. در این فرم خریدار، مشخصات دقیق كالای مورد نیاز خود را به همراه نام تولید كننده كالا ، حداكثر قیمت خرید و ... را مشخص می كند.
كارگزار خریدار امكان خرید كالای مورد درخواست را بررسی نموده و در صورت ضرورت با تولیدكننده در مورد عرضه كالا رایزنی میكند
در صورت امكان تهیه كالا، موضوع به اطلاع خریدار می رسد و ضروری است که خریدار، 10% از ارزش تقریبی كالای مورد سفارش خود (البته بسته به شرایط بازار و حسب صلاحدید بورس این مقدار می تواند حتی تا 100% هم افزایش یابد) را به عنوان تضمین خرید کالا به حساب كارگزار واریز نماید. (برای کالاهایی که در رینگ صادراتی فروخته میشوند مبلغ تضمین خرید 5% ارزش کل کالای مورد سفارش است)
كارگزار در زمان عرضه كالا در تالار ، طبق درخواست خریدار با سایر كارگزاران رقابت نموده و در صورت عرضه كافی كالا به قیمت مناسب (و تا حداكثر سقف قیمتی تعیین شده توسط خریدار) كالا را خریداری می نماید.
پس از خرید كالا در تالار ، اطلاعیه خرید كالا به وسیله كارگزار تنظیم شده و برای خریدار ارسال می گردد. در این اطلاعیه جزئیات خرید و قیمت به همراه حق الزحمه كارگزاری ، عوارض بورس و عوارض قانونی درج می شود.
خریدار باید حداكثر تا ساعت 12 ظهر روز سوم کاری مابقی كل مبلغ كالای خریداری شده را براساس اطلاعیه خرید به حسابهای بورس مندرج در اطلاعیه خرید واریز نموده و فیش بانكی را به كارگزاری ارسال نماید (در غیر این صورت مشمول جریمه تاخیر خواهد گردید) ضمنا ضروری است كه نام واریزكننده وجه كالا حتما با نام خریدار یكسان باشد.
پس از واریز مابقی وجه كالا از طرف خریدار، كارگزار خریدار اقدام به تسویه حساب با اتاق پایاپای نموده و مدارك تسویه كالا را تكمیل كرده و آنها را به كارگزار فروشنده تحویل می نماید.
در این مرحله باید پیمانكار حمل بار و آدرس محل تخلیه به وسیله خریدارمشخص شده باشد.
در این مرحله كارگزار خریدار پیگیری های لازم جهت ثبت سفارش را انجام می دهد تا تاییدیه سفارش را از كارگزار فروشنده دریافت كند.
تولید كننده حواله فروش را صادر كرده و از طریق كارگزاری، خریدار از صدور حواله اطلاع پیدا می كند.
در این مرحله خریدار پس از برقراری ارتباط با فروشنده، هماهنگی های لازم را با پیمانكار حمل كالا انجام می دهد تا كالا را تحویل بگیرد
در خریدهای سلف، خریدار یك هفته قبل از موعد تحویل كالا، با فروشنده ارتباط برقرار نموده و پیمانكار حمل كالا را تعیین می نماید
معاملات کالاها در بورس ، طی مراحل ذیل انجام می گیرد:
1- انتخاب کارگزار
2- تکمیل فرم سفارش خرید نزد کارگزار همراه با پیشنهاد قیمت...
3- واریز حداقل سپرده مورد نیاز معامله (10%) به حساب کارگزار
4- انتقال سفارش مشتری به تالار معاملات توسط کارگزار
5- شرکت در حراج توسط کارگزار و انجام معامله در تالار
6- واریز باقیمانده وجه معامله به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای
7- تسویه اسنادی معاملات در اتاق پایاپای و صدور اسناد معاملاتی
8- تسویه مالی معاملات در اتاق پایاپای
9- نقل و انتقال وجوه پس از کسر هزینه ها به حساب کارگزاران از طریق حساب بانکی
1390-۱۴۰۳ هلدینگ الماس داده (دانش بنیان)