مراحل انجام معاملات در بورس انرژی
1- دریافت کد مشتری در بورس انرژی
متقاضیان (شرکت های تولید و توزیع نیروی برق) ، برای اخذ کد معامعلاتی می بایست پس از مراجعه به شرکت مدیریت شبکه برق ایران و دریافت فرم تکمیل شده و ممهور "معرفی نامه جهت درخواست کد خاص برای معاملات برق در بورس انرژی" و تکمیل فرم های احراز هویت مشتری، درخواست کد معاملاتی و بیانیه ریسک ( موجود در شرکت های کارگزاری)، نسبت به اخذ کد معاملاتی از طریق شرکت های کارگزاری دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی اقدام نمایند.
لازم به ذکر است متقاضیان، باید در هنگام مراجعه به شرکت های کارگزاری، مدارک و اطلاعات ذیل را به همراه داشته باشند:
2- نحوه خرید و فروش در بورس انرژی
معاملات بورس به یکی از روش‌های حراج انجام می شود. اجرای سفارش‌ها براساس اولویت قیمت و در صورت تساوی قیمت‌ها براساس اولویت زمانی ورود سفارش به سامانه معاملات خواهد بود.
کالای برق در بورس انرژی بر اساس قرار داد سلف موازی داد و ستد می شود و قراردادی است که در بازار مشتقه معامله شده و براساس آن مقدار معینی از دارایی پایه براساس مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش می‌رسد. وجه قرارداد مذکور باید در هنگام معامله و طبق زمانبندی تعیین شده در مشخصات قرارداد پرداخت و دارایی پایه در سررسید تحویل شود.
2-1) انواع سفارش ها:
- از لحاظ قیمت : سفارش ها به سفارش محدود و سفارش با قیمت باز تقسیم می شوند.
- از نظر اعتبار زماني : سفارش ها به سفارش روز، سفارش جلسه و سفارش مدت دار به شرط انقضاء در پايان هفته تقسیم می شود.
2-1) ساعات کاری بورس انرژی :
ساعات شروع و پایان جلسه معاملاتی از 9:30 تا 12:00 روزهای کاری می باشد که :
- از ساعت 9:30 تا 10:00 مرحله پیش گشایش،
- ساعت 10:00 مرحله گشایش ،
- از ساعت 10:00 تا 12:00 انجام معاملات به صورت حراج پیوسته ،
توجه) در خصوص کالای برق: حداقل حجم بسته قابل معامله در يك ساعت، يك مگاوات ساعت و حداقل تغيير سفارش قيمت، 10 ریال است و میزان پیش پرداخت قرارداد سلف موازی نیز به میزان 100% ثمن معامله می باشد که نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی سپرده می شود.
3- نحوه تحویل و تسویه معاملات انرژی
اتاق پایاپای در پایان هر روز معاملاتی براساس معاملات کارگزاران، گزارش تسویه معاملات را به عضو مربوطه ارائه می‌دهد. اعضای اتاق پایاپای مکلفند براساس اطلاعیه حاصله نسبت به تسویه وجوه معاملات طی مهلت مقرر اقدام نمایند. در صورتی که امور تسویه هر معامله به طور کامل توسط کارگزار خریدار انجام شده باشد، اتاق پایاپای اقدام به صدور اعلامیه تسویه وجوه آن معامله می‌نماید.
انواع روش‌های تسویه معاملات عبارتند از:
3-1) تسویه نقد : وجه قرارداد ظرف مهلت تسویه نقداً توسط کارگزار خریدار به حساب تسویه واریز می‌گردد.
3-2) تسویه خارج از پایاپای : ظرف مهلت تسویه، سند تسویه خارج از پایاپای طبق فرمت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به تائید فروشنده و کارگزار فروشنده رسیده و به همراه سایر مستندات لازم توسط کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارائه می‌شود.
3-3) تسویه با تضمین تسویه‌ای : صرفاً درمعاملات نسیه و با ضمانت‌نامه بانکی یا از طریق گشایش اعتبار اسنادی،
توجه) روش تسویه معامله باید در اطلاعیه عرضه قید گردد. پس از انتشار اطلاعیه عرضه فقط تغییر روش تسویه خارج از پایاپای به روش تسویۀ نقد یا تغییر روش تسویۀ با تضمین به روش تسویه نقد با درخواست خریدار و موافقت اتاق پایاپای امکان‌پذیر است.
انجام امور تسویه معاملات به شرح زیر می‌باشد:
1- معاملاتی که به روش نقد تسویه می‌شوند : واریز وجه قرارداد، کارمزدها و کسورات و حسب مورد ثبت تسویه توسط کارگزار.
2- معاملاتی که به روش خارج از پایاپای تسویه می‌شوند : ارائه سند تسویه خارج از پایاپای مطابق فرمت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و مستندات ضمیمه آن و واریز کارمزدها، کسورات و پیش پرداخت معامله در صورت وجود.
3- معاملاتی که به روش تسویه با تضمین تسویه می‌شوند : ارائه ضمانت‌نامه، سند اعتبار اسنادی و سایر مستندات مطابق فرمت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به همراه واریز کارمزدها و کسورات.
توجه) مهلت تسویه معاملات قراردادها در رینگ داخلی سه روز کاری و در رینگ بین‌المللی پنج روز کاری بعد از روز معامله است. تسویه وجوه معاملات قرارداد سلف موازی استاندارد طی مهلت تسویه به روش نقد انجام می‌شود.
تحویل کالا : تحویل کالای موضوع قراردادهای نقد، نسیه و سلف طبق زمان تحویل اعلام شده در اطلاعیه عرضه توسط کارگزار فروشنده انجام می‌گیرد. حداکثر زمان تحویل به شرح ذیل می‌باشد:
- در قراردادهای نقدی و نسیه : حداکثر تا سه روز کاری پس از مهلت تسویه، در صورتی که انجام،امور تسویه با تأخیر صورت پذیرد، به میزان روزهای تأخیر به این مهلت اضافه می‌شود.
- در قراردادهای سلف با سررسید کمتر از 30 روز: حداکثر تا 5 روز پس از سررسید تحویل ،
- در قراردادهای سلف با سررسید 30 روز و بیشتر: حداکثر تا 15 روز پس از سررسید تحویل ،
4- نرخ کارمزد و جرایم معاملات بورس انرژی
نرخ کارمزد معاملات کالاها و قراردادهای سلف موازی استاندارد پذیرفته شده در بورس انرژی به شرح زیر است :
در قراردادهای نقد، نسیه و سلف ، چنانچه حواله خرید کالا طی مهلت مقررصادر نگردد ، قرارداد فسخ و اصل وجه و خسارت‌ها و کارمزدها به شرح زیر پرداخت می‌شود:
در صورتی که فروشنده به هر نحو از صدور حواله خرید کالا خودداری نماید، وی مکلف است 5 درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت انفساخ به همراه کلیه هزینه‌های مصوب اعم از دو سرکارمزد شرکت بورس انرژی، کارمزد کارگزار خریدار و فروشنده، دو سر کارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار را پرداخت نماید.
خسارت انفساخ معامله باید حداکثر یک روز کاری پس از اعلام اتاق پایاپای و به صورت یکجا به نفع خریدار و به حساب بستانکاران موقت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی واریز شود.